Het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) meet op het nationaal observatorium van de atmosfeer in het Utrechtse Cabauw op verschillende manieren verdamping. Om op een nieuwe en onafhankelijke manier verdamping te meten, zet het KNMI sinds kort de Eijkelkamp Smart Lysimeter in.
Onderzoekswetenschapper Fred Bosveld was zijdelings betrokken bij de ontwikkeling van deze lysimeter en vertelt over de aanschaf van het meetinstrument en het maatschappelijk belang van het meten van verdamping.
‘Op Cabauw meten we verdamping op 3 manieren en vooral vanuit atmosferische kant. De standaard methode is de Eddy-correlatie. Daarnaast meten we de verticale verschillen van vochtgehalte in de atmosfeer, en we schatten verdamping uit metingen van de oppervlakte energie balans. Bovendien gebruiken we, in samenwerking met Wageningen University, scintillatie metingen. Wat nou interessant is, al deze manieren geven een andere uitkomst. We blijven dus met een onzekerheid zitten over wat nu de waarheid is.'
'De lysimeter komt meer vanuit de hydrologische kant en dat is een van de redenen waarom we bij jullie terecht zijn gekomen. We willen graag via een totaal onafhankelijke manier verdamping gaan meten en zo nog meer inzicht krijgen hoe nauwkeurig de verschillende methodes zijn en waar uiteindelijk de waarheid ligt. We hebben namelijk al een verdampingsmeetreeks van ruim 30 jaar bij het KNMI. Een van de langste van de wereld. Dus het is van groot belang om te weten hoe nauwkeurig deze is.‘
‘Bovendien zie je dat in de loop der jaren de samenwerking tussen de hydrologische en de meteorologische wereld steeds sterker wordt. Vroeger waren dat behoorlijk gescheiden werelden en langzamerhand komen we erachter dat we elkaar nodig hebben. Doordat wij de lysimeter nu hier hebben, gaan we deze twee werelden nog meer met elkaar verbinden en dat draagt ook bij aan het vertrouwen in elkaars methoden van meten.’
‘De laatste 3 jaar is de problematiek rondom droogte steeds belangrijker geworden omdat we al een aantal droge voorjaren op rij hebben gehad. Vooral ook bij maatschappelijke instanties als waterschappen, drinkwaterbedrijven, Rijkswaterstaat, provincies en Rijksoverheid maar ook de landbouw groeit het besef dat wij als Nederland hier actie op moeten ondernemen. Er komt dus steeds meer vraag naar betrouwbare informatie over het ontstaan en de effecten van droogte. Verdamping en neerslag spelen daarin een belangrijke rol aangezien zij samen de waterbalans voor de bodem maken.’
Er komt steeds meer vraag naar betrouwbare informatie omtrent droogte. Verdamping speelt daarin een belangrijke rol.’
‘Meer en meer partijen zijn geïnteresseerd in gedetailleerde informatie over hoe droogte ontstaat en zich gedraagt. Daar zijn altijd weermodellen voor nodig en daar maakt verdamping weer deel van uit. Als je deze modellen kunt optimaliseren leidt dat uiteindelijk tot betere klimaat- en weersverwachtingen en weermodellen. Uiteindelijk hebben de inwoners van Nederland daar profijt van. Dit zijn wel intensieve trajecten die jaren kunnen duren. Een voorbeeld is een weermodel dat onlangs werd gepresenteerd waarbij windmetingen vanuit Cabauw waren gebruikt van 7 jaar geleden.’
‘Naast het financiële aspect is het mooie van de Smart Lysimeter van Eijkelkamp dat deze, in tegenstelling tot grote lysimeters, makkelijk te installeren en te onderhouden is. De Eijkelkamp Smart Lysimeter is daarentegen wel weer groter dan de mini lysimeters. Bij deze kleinere types heb je snel het probleem dat je niet representatief bezig bent.’
‘We beginnen nu, binnen het Ruisdael-Observatory project, met één lysimeter. We kunnen dan ervaring opdoen met deze meettechniek in een klei op veen ondergrond. Als alles goed gaat kan het zijn dat we op termijn meerdere instrumenten gaan plaatsen om zo betere statistiek te verkrijgen.’
‘De samenwerking met Royal Eijkelkamp verloopt heel goed. Momenteel zijn we samen bezig om de data uitwisseling naar wens in te richten. Het is heel mooi om te zien hoe een firma als Royal Eijkelkamp bezig is met de ontwikkeling van dit soort technieken. Ze steken hiermee best wel hun nek uit, want er zitten altijd risico’s aan het ontwikkelen van nieuwe technieken.'
'De communicatie verloopt heel prettig en de komende tijd gaan we verder sleutelen aan de manier waarop ik uiteindelijk de Lysimeter ingesteld wil hebben. Als onderzoeker heb ik wel wat eisen over bepaalde instellingen. Samen bekijken we wat er mogelijk en realistisch is. Er is bij Royal Eijkelkamp ook voldoende kennis en bereidheid om die discussies te voeren, dat is voor mij als onderzoeker erg prettig.’
Hulp nodig bij uw bodem of water project? Onze specialist Erik helpt u graag verder
