Meetapparatuur voor waterkwaliteit wordt steeds geavanceerder. Sommige meters kunnen worden uitgerust met wel 13 verschillende sensoren. Maar is het altijd nodig om zoveel te meten? Welke parameters moet je onderzoeken in welke situatie? In dit artikel nemen we verschillende waterproblemen en corresponderende parameters onder de loep.
Bij het meten van waterkwaliteit is allereerst belangrijk om de vraagstelling en het doel te bepalen. Welke mogelijke problemen worden onderzocht? En is een momentopname voldoende, of gaat het om meten over langere tijd? Voor een momentopname van de waterkwaliteit is het meten van één of meerdere parameters voldoende. Voor monitoren en het signaleren van ontwikkelingen is het nodig om langduriger te meten en gebruik te maken van verschillende sensoren, aangesloten op een modem en data netwerk.
Met de parameters temperatuur, pH (zuurgraad), ORP (redox), opgelost zuurstof (DO) en geleidbaarheid kun je iets zeggen over de basis ecologische kwaliteit van water.
Temperatuur is een belangrijke factor voor de groei van verschillende organismen. Ook beïnvloedt het de dichtheid van water en verschillende andere parameters, zoals geleidbaarheid, pH, en opgelost zuurstof. Een stijging van de temperatuur van het water heeft tot gevolg dat de chemische reacties, zoals die nodig zijn voor de productie van voedingsstoffen, versneld worden. Een toename van de temperatuur betekent een groter risico op algenbloei, met alle gevolgen van dien. Om daar tijdig op in te spelen is het belangrijk om de watertemperatuur nauwkeurig te meten.
De pH waarde van water geeft aan hoe zuur of alkalisch het water is. De pH waarde bepaalt onder andere hoe makkelijk stoffen (bijv. metalen) oplosbaar zijn in het water.
De redoxpotentiaal (ORP of redox) geeft aan hoe chemisch oxiderend of reducerend water is. Dit bepaalt ook welke chemische reacties zullen optreden, wat invloed heeft op de ontwikkeling van flora en fauna in het water. Het is daarnaast een goede indicator voor de aanwezigheid van industriële, oxiderende chemicaliën zoals chloor.
De hoeveelheid opgeloste zuurstof of DO (dissolved oxygen) geeft aan hoeveel zuurstof er voor organismen beschikbaar is in het water. Het ene organisme heeft bijvoorbeeld meer zuurstof nodig dan anderen. Lage zuurstofniveaus betekent mogelijke vissterfte.
De geleidbaarheid is het vermogen van water om elektriciteit te geleiden. Deze geleidbaarheid is afhankelijk van het aantal ionen in het water. Wanneer chemische zouten oplossen voegen die ionen toe aan het water. Hoe meer zouten aanwezig zijn in het water, hoe hoger de geleidbaarheid. Veranderingen in de geleidbaarheid kunnen duiden op een toename van ionen uit een vervuilingsbron, of een afname van ionen door toevoer van zoet water in de vorm van hevige regenval of smeltwater.
Troebelheid ten slotte is een indicator voor de aanwezigheid van vaste stofdeeltjes in het water. Hoe meer gesuspendeerd materiaal het water bevat, hoe troebeler het wordt. Troebel water laat weinig zonlicht door, wat de fotosynthese beperkt en daardoor de groei van fytoplankton en planten belemmert. En wanneer de waterplanten daardoor minder zuurstof kunnen produceren, kan dit ook vissterfte tot gevolg hebben.
Troebelheid kan verschillende oorzaken hebben. Meer zwevende deeltjes in het water kan door bijvoorbeeld hevige regenval wat turbulentie in het water veroorzaakt, of door baggerwerkzaamheden.
Om algengroei te detecteren en monitoren zijn verschillende parameters nuttig om te meten. De eerste is temperatuur. Opwarming van het water is een eerste indicatie dat algengroei kan ontstaan, daarom is het vooral in de lente en zomer belangrijk om dit in de gaten te houden. Verder zijn opgelost zuurstof, chlorofyll-a en phycocyanine belangrijke parameters om te meten. Ook troebelheid en PAR zijn belangrijke indicatoren die inzicht geven in de mate van zonlicht die nog in het water kan komen.
Wanneer er een riooloverstort plaatsvindt wordt water uit het riool geloosd in het oppervlaktewater, wat de waterkwaliteit negatief beïnvloed. Om dit te detecteren is het goed om te meten op stoffen die in rioolwater voorkomen. Parameters zoals opgelost zuurstof, geleidbaarheid, tryptofaan en CDOM/FDOM geven aan dat er fecaliën en organische stoffen in het water aanwezig zijn en er dus waarschijnlijk rioolwater is geloosd. Ook toegenomen troebelheid kan een indicator zijn. Daarnaast kan een toename van organische stoffen in het water algengroei stimuleren, dus het is belangrijk om dit tijdig te detecteren.
Vissterfte heeft verschillende oorzaken, maar wordt meestal veroorzaakt door te hoge watertemperaturen, te weinig zuurstof in het water of vervuiling. Daarom is het allereerst belangrijk om temperatuur en opgelost zuurstof (DO) te monitoren. Daarnaast is het goed om te kijken naar mogelijke oorzaken van bovenstaande problemen, zoals algengroei of riooloverstorten.
Bij klimaatveranderingen komen een aantal dingen kijken, waaronder hogere temperaturen en krachtiger zonlicht. De effecten daarvan zijn onder andere te meten als algengroei, CO2 en PAR. Oppervlaktewater neemt meer CO2 op wanneer temperaturen stijgen. Dit hangt samen met PAR (Photosynthetic Active Radiation), ofwel hoeveel zonlicht doordringt in het water, want zonlicht stimuleert de CO2 opname via de fotosynthese. Toename van CO2 leidt tot verzuring van water. Deze verzuring van het oppervlaktewater heeft ook negatieve effecten voor het waterleven.
Afhankelijk van het type vervuiling zijn verschillende parameters relevant. Bij onderzoek naar verontreiniging kan er bijvoorbeeld gemeten worden naar concentraties opgelost zuurstof, nitraat, ammonium, bromide, chlorofyl-A en blauwgroenalgen.
Bij industriële vervuiling is olie een belangrijke indicatie, die kan wijzen op een lozing op het oppervlaktewater van industrie, door verkeer, of bijvoorbeeld een gecrashte tanker.
Agrarische vervuiling, of belasting van het watersysteem als gevolg van zowel kunst- als gewone mest kunt u meten via geleidbaarheid, en bromide, een onderdeel van kunstmest.
Royal Eijkelkamp levert oplossingen voor elk water vraagstuk, van de Scuba watersonde voor multiparameter metingen tot eenvoudige veldmeters. Neem contact op met onze specialisten voor advies op maat.
