Vastzittende vrachtwagens, kantelende kranen, personeel dat uitglijdt of wegzakt en vervolgens met letsel thuis zit. Een kleine greep uit de problemen die kunnen ontstaan als de ondergrond van een (bouw)terrein onvoldoende draagkracht heeft. Om dit te kunnen voorkomen is in 2016 het Bouwterreincertificaat geïntroduceerd.
Het Bouwterreincertificaat is een initiatief van de Nederlandse Vereniging Aannemers Funderingswerken (NVAF). Dit certificaat is een verklaring dat het bouwterrein, zoals in het certificaat omschreven, zo ontworpen en aangelegd is dat de werkzaamheden op een veilige wijze kunnen worden uitgevoerd.
Zowel voor de mens als voor machines wordt de beloopbaarheid en de begaanbaarheid van een bouwterrein bepaald door de draagkracht van de bodem. De conditie van de bodem heeft direct invloed op de stabiliteit van het materiaal. Daarbij kan het een hoop verbeteren wat betreft de werkomstandigheden van het personeel. Door slechte terreinomstandigheden is er een grotere kans op nek- en rugklachten, waardoor personeel sneller uitvalt of eerder moet stoppen met werken. Bovendien gebeuren er jaarlijks nog steeds ongelukken, soms met een dodelijke afloop.
Om dit te voorkomen moet er in de ontwerpfase van een bouwproject al rekening gehouden worden met de gezondheid en veiligheid van werknemers. Dit wordt beschreven in de benodigde RAW-bestekken. De kwaliteit van de toplaag van de bodem, de draagkracht van de (onder)grond en het type voertuig zijn bijvoorbeeld van groot belang voor goede begaanbaarheid van een bouwterrein.
Een RAW-bestek wordt ingezet als informatiedrager en contractdocument tussen de opdrachtgever en aannemer. Hierbij worden de verantwoordelijkheden, de bevoegdheden en de risico’s van beide contractpartners op een evenwichtige wijze afgebakend. Daarnaast wordt er ook omschreven welke eisen gesteld worden aan verdichtingen voor aardebanen, ophogingen en plantvakken. De desbetreffende eisen zijn uitgedrukt in een ‘Proctor-waarde’ of in mate van weerstand.
Door middel van de Proctorproef is het mogelijk om de Proctor-waarde vast te stellen. Met deze proef is het mogelijk om de maximale dichtheid van een grondmonster te meten. Dankzij deze methode kan het optimale vochtgehalte bepaald worden, om de maximale dichtheid van een bepaalde grondsoort te realiseren. Dit proces is zeer nuttig, maar ook kostbaar en tijdrovend. Het meten van de weerstand is dat daarentegen niet.
Het vochtgehalte van de bodem is bij samenhangende gronden (klei en leem) een belangrijke indicator van de weerstand (namelijk: droge klei hoge weerstand, natte klei lage weerstand). Bij zandgronden is de invloed van het vochtgehalte op de weerstand in mindere mate aanwezig. Er bestaat een vrij rechtlijnige relatie tussen de gemeten weerstand en de verdichting van zandgronden. In veel gevallen geeft een weerstandsmeting al voldoende informatie over de verdichting.
De dichtheid van de bodem zegt veel over de betreedbaarheid van een bouwterrein. De bodem moet, vooral in de civiele techniek, voldoende verdicht zijn om de juiste weerstand te bieden tegen de belasting van alle (zware) machines. Een verdichte bodem zorgt voor een stabiele basis voor onder andere gebouwen, voetpaden en bouwterreinen. De dichtheid van de bodem wordt uiteindelijk in relatie gebracht met de draagkracht van de bodem, ook wel indringingsweerstand genoemd. Deze indringingsweerstand is een belangrijke factor om de geschiktheid voor funderingen, gebouwen en infrastructurele projecten te bepalen.
De indringingsweerstand geeft informatie over het draagvermogen en de doorwortelbaarheid van de bodem. Deze weerstand is een mechanische eigenschap die bij een gegeven textuur afhankelijk is van veranderlijke parameters zoals het vochtgehalte, de dichtheid, en de sterkte van de binding tussen de minerale deeltjes van de bodem.
De druk die op de ondergrond wordt uitgeoefend is een belangrijke indicator bij de bepaling van de begaanbaarheid van (bouw-)terreinen voor personen en voertuigen. Deze druk wordt ook wel de Vehicle Cone Index (VCI) genoemd. In combinatie met de weerstand die de bodem biedt, komt hier de Cone Indez (CI) uit. Vervolgens wordt er een vergelijking gemaakt van het bodemgetal CI met het voertuiggetal VCI. Zodra het bodemgetal groter is dan het voertuiggetal, is het terrein begaanbaar voor mens en machine. Wanneer het bodemgetal lager is, moeten er maatregelen genomen worden om het werk alsnog op een veilige manier uit te kunnen voeren.
Vroom Funderingstechnieken is een allrounder in paalsystemen en prefab funderingsconstructies. Dankzij hun brede expertise en jarenlange ervaring op funderingsgebied wordt Vroom vaak in een vroegtijdig stadium betrokken bij complexe en specialistische funderingswerkzaamheden. Jaap Bol, projectleider bij Vroom Funderingstechnieken vertelt waarom hij de penetrologger regelmatig gebruikt bij verdichtingscontroles van bouwterreinen.
‘Het is belangrijk om de draagkracht van bouwterreinen in kaart te brengen. Je wilt namelijk niet dat kranen omvallen tijdens de werkzaamheden, omdat de begaanbaarheid van het terrein niet in orde is. Daarom meten wij altijd de weerstand van een bodem, voordat wij met een project starten’, vertelt Jaap. ‘Als eerste analyseren wij het terrein en hierbij kijken we onder andere naar de omgeving en de ligging van het bouwterrein. Daarnaast geeft het seizoen ons een belangrijke indicatie hoe de bodem eraan toe is. Op basis van deze factoren bepalen wij of we extra metingen gaan uitvoeren, met bijvoorbeeld de penetrologger. In de herfst worden er vaker metingen uitgevoerd met de penetrologger dan in de zomer. In de herfst is de bodem namelijk natter dan in de zomer en zijn de bouwputten vochtiger en slapper.’
Vooraf meten hoe begaanbaar een bouwterrein is, zorgt ervoor dat de bouw niet stagneert
Jaap: ‘De metingen worden handmatig met de penetrologger gemaakt. Op basis van de metingen maak ik een rapport met onderwerpen zoals: een algemene situatieschets, het gewicht van de machines die worden gebruikt tijdens de bouw, de situatie van de bodem en natuurlijk een advies hoe de bouwput weer draagkrachtig te maken is.’
‘De penetrologger vind ik een handig veldmeetinstrument, omdat je de metingen kunt uitdraaien op papier. Daarnaast kun je de situatie van een bouwterrein goed in kaart brengen en het juiste advies geven aan de aannemer of het ingenieursbureau’ vertelt Jaap. ‘Het vooraf meten hoe begaanbaar een bouwterrein is, zorgt ervoor dat de bouw niet zal stagneren. Je voorkomt dat je gedurende het traject tegen bepaalde zaken aanloopt. Daarnaast stel je vooraf vast of het terrein voor mens en machine veilig is om te betreden. Uiteindelijk moet je wel een kleine investering doen voordat het project start, maar het scheelt op den duur wel in de kosten. Je loopt namelijk niet het risico dat het materiaal dat je gebruikt beschadigd wordt doordat de bodem niet goed is.’
In de landbouw wordt de penetrologger ook regelmatig ingezet als veldmeetapparatuur. Lees daar meer over in het artikel: Bodemverdichting, een wereldwijd probleem.
Wilt u meer weten over de Penetrologger of een exemplaar bestellen? Bekijk de uitgebreide productpagina of neem contact op met een van onze specialisten.
